Η ψυχική υγεία επιδεινώθηκε από την πανδημία, επισημαίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στη μεγαλύτερη έρευνά του για την παγκόσμια ψυχική υγεία, σημειώνοντας ότι στη διάρκεια της πρώτης χρονιάς της πανδημίας το ποσοστό της κατάθλιψης και του άγχους αυξήθηκε κατά ένα τέταρτο.
Ακόμη και πριν την πανδημία σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως αντιμετώπιζαν κάποια ψυχική ασθένεια, ανάφερε ο ΠΟΥ και κάλεσε όλες τις χώρες να επενδύσουν περισσότερο στην ψυχική υγεία.
Για την “δεύτερη σιωπηλή πανδημία”, αυτή της ψυχικής υγείας, τις δράσεις και τα προγράμματα που αναπτύσσονται στην Ελλάδα για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η υφυπουργός Υγείας αρμόδια για θέματα ψυχικής υγείας, που ανέλαβε το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκια μέσα στην πανδημία, Ζωή Ράπτη. Η ψυχική υγεία βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών του Υπουργείου Υγείας και όπως υπογραμμίζει η κυρία Ράπτη, αυτό αποδεικνύεται και από την αύξηση κατά 62% του προϋπολογισμού για την ψυχική υγεία.
Στην εφ’ ολης της ύλης συζήτηση για την κατάσταση της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα η κυρία Ραπτη αναφέρεται στην ενίσχυση των δομών και στην ανάπτυξη νέων δομών, όπως οι 106 νέες μονάδες ψυχικής υγείας μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, σε δράσεις και προγράμματα για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη με μότο «να μην μείνει κανένας μόνος του, να μην μείνει κανένας πίσω». Ειδική αναφορά κάνει σε δράσεις για τα παιδιά και τους εφήβους, αλλά και για την τρίτη ηλικία. Επίσης στον εκσυγχρονισμό του πλαισίου μεταφοράς των ψυχικά ασθενών σε κατάλληλη Μονάδα Ψυχικής Υγείας κατά τη διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας και κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας, μετά από τρεις δεκαετίες νομοθετικού κενού.
Η υφυπουργός Υγείας αναλύει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος Ψυχικής Υγείας με ποιοτικές υπηρεσίες στην Κοινότητα.
«Τα δύο τελευταία χρόνια η πανδημία άλλαξε ραγδαία τη ζωή όλων μας, ανατρέποντας ό,τι θεωρούσαμε δεδομένο και απομακρύνοντάς μας από τις συνήθεις δραστηριότητές μας. Η υγειονομική κρίση μας υπενθύμισε πόσο πολύτιμο και ευάλωτο αγαθό είναι η ψυχική μας υγεία και έθεσε τη διασφάλισή της ως προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις παγκοσμίως», τονίζει η κυρία Ράπτη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει την ψυχική υγεία ως έναν από τους τέσσερις πυλώνες της πολιτικής του για την περίοδο 2020-2025.
Στο επίκεντρο των πολιτικών η ψυχική υγεία
«Η κυβέρνησή μας διέβλεψε σε πρώιμο στάδιο ότι επίκειται μια δεύτερη σιωπηλή πανδημία, αυτή της ψυχικής υγείας. Γι’ αυτό ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δημιούργησε, μέσα στην πανδημία, άμεσα ειδικό χαρτοφυλάκιο για την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις, το οποίο είχα τη μεγάλη τιμή να μου αναθέσει, με στόχο τη βελτίωση της ανθεκτικότητας του γενικού πληθυσμού και των ευάλωτων ομάδων», αναφέρει η κυρία Ράπτη και συνεχίζει:
«Έχουμε εντάξει στο στρατηγικό σχεδιασμό και τις πολιτικές μας την ανάπτυξη δομών, δράσεων και προγραμμάτων για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη και ευημερία όλων των συμπολιτών μας.
Από την έναρξή της, ήμασταν κοντά στους ασθενείς και τις οικογένειες τους, καθώς και στο υγειονομικό προσωπικό των νοσοκομείων μας, μέσω του προγράμματος “Κανένας μόνος στην Πανδημία”, παρέχοντας ψυχοκοινωνική υποστήριξη με ειδικούς Ψυχικής Υγείας, τόσο εντός των νοσοκομείων μέσω τηλεσυμβουλευτικής, όσο και κατ’ οίκον.
Δημιουργήσαμε την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης, η οποία λειτουργεί δωρεάν για τους πολίτες όλο το 24ωρο, και έχει λάβει πάνω από 400.000 κλήσεις.
Επιτύχαμε να αυξήσουμε τον κρατικό προϋπολογισμό για την Ψυχική Υγεία κατά 62%, ενισχύσαμε το ΕΣΥ σε υγειονομικό προσωπικό, ενώ νομοθετήσαμε 215 θέσεις ειδικευόμενων νοσηλευτών ψυχικής υγείας. Τέλος, δημιουργήσαμε νέες κλίνες για παιδιά σε Πανεπιστημιακές κλινικές και κλινικές του ΕΣΥ.
Όραμά μας είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος Ψυχικής Υγείας με ποιοτικές υπηρεσίες στην Κοινότητα, με επίκεντρο τον άνθρωπο και μηδενική ανοχή σε αποκλεισμούς και διακρίσεις».
Η τεχνολογία στην υπηρεσία της ψυχικής υγείας
Η πανδημία, ανέδειξε την ανάγκη χρήσης ψηφιακών μέσων για την παροχή υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκαν Μονάδες Τηλεψυχιατρικής, ξεκινώντας από τα απομακρυσμένα, ακριτικά νησιά της χώρας, όπως η Σύμη και το Καστελόριζο, για την εξ αποστάσεως παροχή υποστήριξης, σημειώνει η υφυπουργός Υγείας.
«Επίσης, έχει ξεκινήσει η Ολοκληρωμένη Παρέμβαση Ψυχογηριατρικής Υποστήριξης σε νησιωτικές περιοχές της χώρας, όπως η Τήνος, η Σύρος και η Άνδρος, σε απομακρυσμένες ορεινές περιοχές, όπως η Ξάνθη, η Αλεξανδρούπολη και το Σουφλί, αλλά και στην ενδοχώρα της Δυτικής Ελλάδας, στη Χαλανδρίτσα, τα Καλάβρυτα και στην Ερυμάνθεια.
Στα νησιά των Κυκλάδων (Πάρος, Αντίπαρος, Τήνος, Μύκονος, Σύρος, Άνδρος, Μήλος, Σίφνος, Σέριφος, Κέα, Κύθνος, Κίμωλος) λειτουργούν και οι Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας της Εταιρίας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ), με τη χρηματοδότηση και την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας.
Οι ψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, ειδικοί παιδαγωγοί και λογοθεραπευτές της ΕΠΑΨΥ παρέχουν, μεταξύ άλλων, συμβουλευτική ψυχοθεραπεία ατόμων και οικογενειών, ψυχιατρική και παιδοψυχιατρική παρακολούθηση, καθώς και ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και διαγνωστική εκτίμηση.
Από τις Κινητές Μονάδες αυτές έχουν εξυπηρετηθεί μέχρι σήμερα 12.000 ενήλικες και 3.000 παιδιά και έφηβοι.
Επίσης, για την υποστήριξη της Τρίτης Ηλικίας λειτουργεί Τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας για την Άνοια 1102, τόσο για τους ασθενείς, όσο και για τους φροντιστές τους, ενώ εγκαινιάστηκαν Κοινοτικά Κέντρα Ημέρας για την υποστήριξη ασθενών με Άνοια- Alzheimer στην Αλεξανδρούπολη και στο Ηράκλειο.
Λειτουργεί η Ανοικτή Γραμμή 215-215-2121 για τη δωρεάν ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ογκολογικών ασθενών και των οικογενειών/φροντιστών τους από εξειδικευμένους επαγγελματίες, σε συνεργασία με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία και την Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος».
Υποστήριξη των παιδιών και εφήβων
Σημαντικό μέρος των δράσεων, αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κυρία Ράπτη, αφορά στην υποστήριξη των παιδιών και εφήβων, όπου δημιουργούνται νέα προγράμματα και δομές, για την πρόληψη και ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ίδιων και των οικογενειών τους, στην Κοινότητα, με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης.
«Συγκεκριμένα, δημιουργούνται κινητές μονάδες, κέντρα ημέρας, και για διατροφικές διαταραχές, κέντρα για έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση, κέντρα ημέρας για αυτισμό, κέντρα ημέρας για υποστήριξη φοιτητών και ξενώνες για παραβατικούς εφήβους και πρόσφυγες.
Επίσης, δημιουργήθηκε πλατφόρμα τηλεσυμβουλευτικής για παιδιά και εφήβους σε συνεργασία με παιδοψυχιατρικές κλινικές και κέντρα ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων.
Ενισχύθηκε η Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306, για την υποστήριξη παιδιών και εφήβων μέσα στην πανδημία και συνεχίζει τη λειτουργία της».
Για την υποστήριξη της νοσοκομειακής ψυχιατρικής φροντίδας παιδιών και εφήβων, σημειώνει η υφυπουργός Υγείας, αναπτύχθηκαν νέες παιδοψυχιατρικές κλίνες στο Καραμανδάνειο Νοσοκομείο της Πάτρας, στην Ψυχιατρική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου της Τρίπολης, στην Ψυχιατρική Κλινική του ΠΓΝΑ Αλεξανδρούπολης και ετοιμάζονται κλίνες στην Ψυχιατρική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Ασκληπιείου Βούλας. Προσθέτει μάλιστα, ότι περασμένη Τρίτη, έγιναν τα εγκαίνια της Ψυχιατρικής κλινικής Εφήβων του Νοσοκομείου Νίκαιας- Δυτικής Αττικής “Ιωάννης Αγγελικούσης”, στο πλήρως ανακαινισμένο και σύγχρονο κτίριο “Κοπανάρη”, στην Αγία Βαρβάρα, με δωρεά του Ιδρύματος “Αντώνιος και Ιωάννης Αγγελικούσης”.
Ανάπτυξη νέων δράσεων και προγραμμάτων
«Ήμασταν οι πρώτοι που εντάξαμε δράσεις και προγράμματα για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Με τους πόρους που εξασφαλίσαμε έχουμε σχεδιάσει να υλοποιήσουμε σε όλη τη χώρα 106 νέες Μονάδες Ψυχικής Υγείας» σημειώνει η κυρία Ράπτη και αναφέρει συγκεκριμένα:
«Κέντρα Ημέρας σε όλη την Επικράτεια για ενήλικες, τρίτη ηλικία, παιδιά και εφήβους, εργαζόμενους και ανέργους, μετανάστες και πρόσφυγες, καθώς και στεγαστικές δομές βραχείας ή μακράς φιλοξενίας.
Επίσης, σχεδιάζουμε εξειδικευμένες δομές για τον αυτισμό και την άνοια- alzheimer’s, καθώς και κινητές μονάδες για απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιοχές της χώρας.
Στον προγραμματισμό μας έχουμε εντάξει ακόμη την υλοποίηση προγραμμάτων για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, τόσο των παράνομων, όσο και των νόμιμων, όπως ο καπνός, το αλκοόλ, το διαδίκτυο και ο τζόγος.
Όλα αυτά συνθέτουν ένα ολιστικό πλέγμα δομών και υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας στην κοινότητα, διασυνδεδεμένων μεταξύ τους, και εποπτευομένων από το Υπουργείο Υγείας, σε πλήρη ευθυγράμμιση με τη διεθνή πρακτική.
Στόχος μας είναι να ανταποκριθούμε σε όλες τις ανάγκες, που διαμορφώνει ο νέος σύγχρονος τρόπος ζωής. Μότο μας είναι, να μην μείνει κανένας μόνος του, να μην μείνει κανένας πίσω!».
Εκσυγχρονισμός της μεταφοράς σε ψυχιατρική δομή κατά την ακούσια νοσηλεία
«Με την νομοθετική διάταξη για την ακούσια νοσηλεία έγινε ένα πολύ σημαντικό βήμα, που αφορά τη διακομιδή των ψυχικά ασθενών», τονίζει η υφυπουργός Υγείας και προσθέτει:
«Μέχρι σήμερα, τη μεταφορά τους σε κατάλληλη Μονάδα Ψυχικής Υγείας, κατά τη διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας και κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας, διενεργούσαν οι αστυνομικές αρχές, χωρίς ειδική εκπαίδευση.
Με τη νέα νομοθετική διάταξη, η διαδικασία ανατίθεται στο εξειδικευμένο ψυχιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των Κοινοτικών Μονάδων Ψυχικής Υγείας και θα διενεργείται με ειδικά διαμορφωμένα οχήματα, υπό το συντονισμό και την εποπτεία του ΕΚΑΒ.
Η αστυνομία θα συμμετέχει στη μεταφορά μόνο όταν η παρουσία της είναι απολύτως αναγκαία».
Ασθενείς με ψυχικά νοσήματα και προσωπικός γιατρός
Η κυρία Ράπτη εξηγεί ότι με τη θέσπιση του Προσωπικού Γιατρού θα παρέχονται στο πεδίο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ολοκληρωμένες και συνεχείς υπηρεσίες στον πολίτη, με σκοπό την πρόληψη των ασθενειών και την προαγωγή της υγείας.
Οι υπηρεσίες των Προσωπικών Γιατρών θα παρέχονται εντός των δημοσίων μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας των Τοπικών Δικτύων Υπηρεσιών, των ιδιωτικών ιατρείων και κατ` οίκον.
Ο Προσωπικός Γιατρός, για τον ενήλικο πληθυσμό, μπορεί να είναι γιατρός ειδικότητας γενικής/οικογενειακής ιατρικής ή εσωτερικής παθολογίας.
Σύμφωνα με τον νόμο, προβλέπεται η παραπομπή των χρηστών των υπηρεσιών υγείας από τον Προσωπικό Γιατρό σε άλλους ειδικούς ιατρούς και σε άλλα επίπεδα περίθαλψης.
Με Υπουργικές Αποφάσεις, που θα εκδοθούν στο προσεχές χρονικό διάστημα, θα καθοριστούν, μεταξύ άλλων, ο ακριβής τρόπος και η διαδικασία της παραπομπής.
