Άτρωτος: Έλληνας ερευνητής αναζητεί το γενετικό μυστικό των απρόσβλητων στον κορωνοϊό

Ανάμεσα μας υπάρχουν άνθρωποι άτρωτοι στον κορονοϊό… Ποιο είναι το (γενετικό) μυστικό τους;

Μια διεθνής ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής έναν Έλληνα επιστήμονα, θέλει να ρίξουν φως στο γιατί μερικοί άνθρωποι πιθανώς έχουν εκ φύσεως γενετική αντίσταση στον ιό, με αποτέλεσμα να μην αρρωσταίνουν από τη νόσο Covid-19, ούτε να την μεταδίδουν σε άλλους. Ελπίζουν, έτσι, ότι θα βρουν νέα φάρμακα και θεραπείες.

Η πανδημία έχει αναδείξει ορισμένα παράδοξα, όπως π.χ. περιπτώσεις που ένας μοναδικός άνθρωπος σε μια οικογένεια δεν μολύνεται από τον κορωνοϊό, όταν όλοι οι άλλοι γύρω του αρρωσταίνουν ή οι άνθρωποι που δεν μολύνονται παρόλο που εργάζονται σε περιβάλλον υψηλού κινδύνου. Και βέβαια γιατί ουκ ολίγοι δεν έχουν το παραμικρό σύμπτωμα όταν μολύνονται, ενώ άλλοι – παρόλο που δεν έχουν υποκείμενα νοσήματα – αρρωσταίνουν βαριά ή πεθαίνουν.

Μέχρι στιγμής κανένας δεν ξέρει πραγματικά γιατί υπάρχει τέτοια ποικιλομορφία απέναντι στη λοίμωξη του κορονοϊού. Έως τώρα είχε δοθεί έμφαση στην εύρεση σπάνιων μεταλλάξεων που καθιστούν κάποιους ανθρώπους λιγότερο ευάλωτους σε βαριά Covid-19, αλλά τώρα πλέον η προσοχή στρέφεται στην «ελίτ» όσων πιθανώς έχουν πλήρη φυσική αντίσταση στον κορωνοϊό.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον ανοσολόγο δρ Ευάγγελο Ανδρεαδάκο, ερευνητή του Εργαστηρίου Ανοσοβιολογίας του Κέντρου Κλινικής, Πειραματικής Χειρουργικής & Μεταφραστικής Έρευνας του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ανοσολογίας «Nature Immunology», ξεκίνησαν μια διεθνή έρευνα με στόχο να ανακαλύψουν συγκεκριμένα γονίδια που προστατεύουν ορισμένους ανθρώπους από την Covid-19.

Αν όντως υπάρχει εκ γενετής αντίσταση στον κορωνοϊό σε επίπεδο DNA, πιθανώς την έχουν ελάχιστοι άνθρωποι στη Γη, οπότε ίσως αποδειχθεί δύσκολο να εντοπιστούν οι σχετικοί προστατευτικοί γενετικοί παράγοντες, όπως δήλωσε στο «Nature» η ειδική στην παιδιατρική ανοσολογία Ιζαμπέλ Μέιτς του βελγικού Καθολικού Πανεπιστημίου της Λουβέν, οπότε το ζήτημα είναι να βρεθούν αυτοί οι «τυχεροί» άνθρωποι.

Ο Ε. Ανδρεαδάκος δηλώνει πάντως αισιόδοξος ότι είναι δυνατό να εντοπιστούν. Όπως λέει, «είμαστε σίγουροι ότι θα τους βρούμε. Ακόμη κι ένας να βρεθεί, θα είναι πραγματικά κάτι σημαντικό».

Στο στόχαστρο της έρευνας βρίσκονται κατά προτεραιότητα άνθρωποι που έχουν εκτεθεί για καιρό στον κορωνοϊό χωρίς προστασία, π.χ. λόγω της στενής επαφής τους με κάποιον άρρωστο με Covid-19, χωρίς όμως οι ίδιοι να αρρωστήσουν. Ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον υπάρχει για όσους κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι με έναν άνθρωπο με κορωνοϊό, αλλά οι ίδιοι δεν κολλάνε.

Οι ερευνητές από δέκα ερευνητικά κέντρα διαφόρων χωρών (μεταξύ των οποίων η Ελλάδα) έχουν ήδη βρει περίπου 500 υποψήφιους για μελέτη που φαίνεται να πληρούν τα ανωτέρω κριτήρια, ενώ μετά τη δημοσίευση της μελέτης τους άλλοι 600 άνθρωποι – μερικοί από την Ινδία και τη Ρωσία – έχουν εκδηλώσει προθυμία να συμμετάσχουν, κάτι που εξέπληξε τους ερευνητές, στόχος των οποίων είναι να βρουν τουλάχιστον 1.000 άτομα για τη μελέτη τους. Σύμφωνα με τον Ανδρεαδάκο έχει πάντως ήδη αρχίσει η ανάλυση των δεδομένων.

Μια από τις δυσκολίες είναι να βεβαιωθούν οι ερευνητές ότι οι συμμετέχοντες στη μελέτη όντως είχαν εκτεθεί σε συντρόφους ή συγκάτοικους που απέβαλαν γύρω τους μεγάλες δόσεις ενεργού κορονοϊού. Το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι έχουν πια εμβολιαστεί, κάτι που πιθανώς «σκεπάζει» την όποια γενετική αντίσταση του οργανισμού τους, περιορίζει τη δυνατότητα εύρεσης κατάλληλων υποψηφίων.

Όταν βρεθεί επαρκής αριθμός, οι ερευνητές θα συγκρίνουν τα γονιδιώματα των «άτρωτων» με εκείνα των αρρώστων από Covid-19, ελπίζοντας ότι θα βρουν κρίσιμες διαφορές σε κάποια γονίδια. Αν αυτά εντοπιστούν, θα μελετηθούν σε κυτταρικές καλλιέργειες και πειραματόζωα για να επιβεβαιωθεί ότι παρέχουν γενετική αντίσταση.

Μια πιθανή ανακάλυψη θα είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν ενεργό υποδοχέα ACE2, τον οποίο χρησιμοποιεί ο ιός SARS-CoV-2 για να εισβάλει στα ανθρώπινα κύτταρα. Άλλοι άνθρωποι μπορεί να έχουν ασυνήθιστα ισχυρή ανοσιακή αντίδραση, ιδίως στα κύτταρα στο εσωτερικό της μύτης τους, εμποδίζοντας έτσι τον κορονοϊό να δημιουργήσει «προγεφύρωμα».

Ο Ανδρεαδάκος θεωρεί πιθανό ότι μερικοί άνθρωποι έχουν μεταλλάξεις σε γονίδια τέτοιες που «φρενάρουν» τον ιό ώστε να μην πολλαπλασιαστεί σε νέα ιικά σωματίδια ή που διασπούν το ιικό RNA μέσα στα κύτταρα.

Ο ερευνητής Α’ δρ Ευάγγελος Ανδρεάκος έκανε τη διδακτορική διατριβή του στην ανοσολογία και σχετική μεταδιδακτορική έρευνα στο Imperial College του Λονδίνου. Το 2005 έγινε ερευνητής στο Κέντρο Ανοσολογίας και Μεταμοσχεύσεων του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Οι μελέτες του επικεντρώνονται στο ρόλο της φυσικής ανοσίας στην εκπαίδευση προσαρμοσμένων ανοσιακών αποκρίσεων στους αεραγωγούς, καθώς και στην ανάπτυξη και επιμονή της φλεγμονής.