Δραματική έκκληση προς την ελληνική κοινωνία σχετικά με την πορεία της πανδημίας του κορονοϊού, τη νέα αύξηση των κρουσμάτων και κυρίως τους κινδύνους που ελλοχεύουν μέσα από τις μεταλλάξεις του αρχικού στελέχους covid-19 κάνει μέσα από την αποκλειστική συνέντευξη του στο ΕΘΝΟΣ o Επίκουρος Καθηγητής Κλινικής Ιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης Αλέξανδρος Ζαφειρόπουλος.
Να σημειωθεί πως το Eργαστήριο Κλινικής Ιολογίας του πανεπιστημίου Κρήτης είναι εθνικό εργαστήριο αναφοράς για τον covid-19. Ήταν από τα πρώτα που ήταν σε θέση να ανιχνεύσει τον κορονοϊό στην αρχή της πανδημίας τον Φεβρουάριο του 2020 και το πρώτο που από το Ιανουάριο εντόπισε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Κρήτη, τη μετάλλαξη του ιού της Αγγλίας.
Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Ζαφειρόπουλο δε βρισκόμαστε μπροστά σε μία απλή έξαρση της πανδημίας ή σε τρίτο κύμα αλλά σε μία νέα φάση της πανδημίας που χρειάζεται εξαιρετικά προσεκτική αντιμετώπιση.
Η εμφάνιση στην χώρα μας νέων στελεχών του COVID, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, καθιστά απαραίτητη την επανασχεδίαση των μέτρων προσωπικής προφύλαξης και περιορισμού της διασποράς στην κοινότητα. Είναι σίγουρο ότι θα απαιτηθούν αυστηρότερα μέτρα από αυτά που έχουμε ζήσει μέχρι σήμερα αν θέλουμε να αποφύγουμε καταστάσεις σαν αυτές που ήδη βιώσαμε στην Θεσσαλονίκη και αλλού.
«Δε φαίνεται να λειτουργούν απέναντι στο βρετανικό στέλεχος»
«Τα καλά νέα είναι πως τα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόσαμε μέχρι σήμερα, πέτυχαν να μειώσουν σημαντικά την διασπορά του αρχικού στελέχους covid-19. Ειδικά στην Κρήτη ανιχνεύονται πλέον ελάχιστα κρούσματα με το αρχικό στέλεχος.
Τα άσχημα νέα όμως είναι ότι, μετά την σταδιακή χαλάρωση των μέτρων που ξεκίνησε τα Χριστούγεννα, τα κρούσματα έχουν αρχίσει να αυξάνονται ξανά και ότι πλειοψηφία των θετικών κρουσμάτων πλέον αφορούν περιστατικά ύποπτα για το μεταλλαγμένο στέλεχος της Αγγλίας. Το γεγονός που εξηγεί και την ανάγκη ριζικής επανεξέτασης των μέτρων που προανέφερα αφού, αν και ήταν αποτελεσματικά εναντίον του αρχικού, δεν φαίνεται να λειτουργούν απέναντι στο βρετανικό στέλεχος».
«Οι μεταλλάξεις είναι και το μεγάλο στοίχημα»
Ο Αλέξανδρος Ζαφειρόπουλος τονίζει πως η μάχη με τις μεταλλάξεις είναι και το μεγάλο στοίχημα όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας: «Οι μεταλλάξεις είναι η νομοτελειακή εξέλιξη κάθε ιού και όσο δεν κλείνουμε τον κύκλο της πανδημίας είμαστε εκτεθειμένοι στους κινδύνους των μεταλλάξεων.
Η δημιουργία μεταλλάξεων είναι στην φύση του συγκεκριμένου ιού και παράγονται συνεχώς και με τυχαίο τρόπο. Είναι χαρακτηριστικό πως μέσα στον ίδιο ασθενή ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί πολλές φορές παράγοντας μια ποικιλία στελεχών. Οι περισσότερες μεταλλάξεις λειτουργούν σε βάρος του ιού παράγοντας στελέχη που σταδιακά εξαφανίζονται. Κάποιες, λίγες, του δίνουν πλεονέκτημα επιβίωσης (π.χ. αυξημένη μεταδοτικότητα) και αυτές επιλέγονται και ενισχύουν την παρουσία τους στον πληθυσμό.
Στις διεθνείς βάσεις δεδομένων έχουν αναφερθεί πάνω από 2000 διαφορετικά μεταλλαγμένα στελέχη του ιού αλλά αυτά που τελικά τείνουν να επικρατήσουν είναι τα στελέχη της Αγγλίας, της Νοτίου Αφρικής και της Βραζιλίας. Η επιστημονική κοινότητα πρέπει να παρακολουθεί συνεχώς τις μεταλλάξεις του ιού και φυσικά να προσαρμόζει αναλόγως την στρατηγική αντιμετώπισης και την σχεδίαση των εμβολίων.
Ο ατέρμονος αυτός κύκλος μπορεί να σπάσει μόνο εάν περιοριστεί δραστικά η διασπορά του ιού σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μόνο με τον ταχύτατο εμβολιασμό των πληθυσμών πριν ξεκινήσει ο επόμενος κύκλος μετάλλαξης. Την τρέχουσα περίοδο 3 από τα εμβόλια που έχουν ανακοινωθεί καλύπτουν και τα τρία βασικά στελέχη του ιού αλλά κανείς δεν μπορεί να διαβεβαιώσει για πόσο ακόμα θα συμβαίνει αυτό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το πρόγραμμα εμβολιασμών είναι απαραίτητο να προχωρήσει ταχύτατα όχι μόνο σε εθνική αλλά σε παγκόσμια κλίμακα».
«Ακούμε τους επιστήμονες και όχι τους πολιτικούς»
Σχετικά με την σύγχυση που έχει δημιουργηθεί από τις δηλώσεις του Μπόρις Τζόνσον πως το νέο στέλεχος της Αγγλίας έχει ανεβάσει τα ποσοστά θνητότητας μεταξύ των ασθενών αλλά και για τη νοτιοαφρικανική μετάλλαξη είπε: «Καλό είναι να δίνουμε προτεραιότητα στα δεδομένα που δημοσιεύει επίσημα η επιστημονική κοινότητα και όχι σε αυτά που λένε οι πολιτικοί. Το τεκμηριωμένο από την επιστημονική κοινότητα είναι πως το στέλεχος της Αγγλίας (Β1.1.7) μεταδίδεται πολύ πιο εύκολα. Οι δικές μας πρώιμες παρατηρήσεις στην Κρήτη συμφωνούν και θα έλεγα πως είναι 50% πιο μεταδοτικό σε σύγκριση με το αρχικό στέλεχος του covid-19. Έχουν γίνει αναφορές και για επίδραση στην θνησιμότητα αλλά μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν δημοσιευόμενα πειστικά δεδομένα.
Η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη είναι επίσης πολύ ανησυχητική διότι δεδομένα δείχνουν ότι έχει την δυνατότητα να διαφύγει την προστασίας που προσφέρουν κάποια από τα νέα εμβόλια. Είναι πολύ σημαντικό να υποστηριχθεί η προσπάθεια που ξεκίνησε τον Ιανουάριο στην χώρα για την επιστράτευση της ανάλυσης ιικών γονιδιωμάτων στην επιδημιολογική επιτήρηση της χώρας, Η αναγνώριση των νέων στελεχών του ιού που εμφανίζονται στον πληθυσμό μας θα μας επιτρέψει να λάβουμε εγκαίρως αποτελεσματικότερα μέτρα ώστε να εμποδίσουμε την διασπορά εντός των τειχών».
Γιατί βρέθηκε η μετάλλαξη πρώτα στην Κρήτη
Σε ερώτηση γιατί βρέθηκαν πρώτα στην Κρήτη και αργότερα στην Αθήνα στελέχη της αγγλικής μετάλλαξης είπε: «το εργαστήριο μας χρησιμοποιεί μια ειδική μέθοδο ανίχνευσης που ταυτόχρονα με την διάγνωση της μόλυνσης μας δίνει στοιχεία για την παρουσία μεταλλαγών στην περιοχή S (ακίδα) του ιού. Έτσι, μας επιτρέπει να εντοπίσουμε με μεγάλη βεβαιότητα μεταξύ των θετικών τα δείγματα που είναι ύποπτα για την παρουσία του βρετανικού στελέχους (B.1.1.7) και να τα προωθήσουμε για επιβεβαίωση με λεπτομερή ανάλυση γονιδιώματος (NGS). Η μέθοδος αυτή μας δίνει την δυνατότητα να εντοπίζουμε άμεσα τα ύποπτα για την επικίνδυνη μετάλλαξη περιστατικά ώστε να ληφθούν κατάλληλα προκαταρκτικά μέτρα για την προστασία της υπερμετάδοσης στην κοινότητα (μέχρι να έρθει η επιβεβαίωση με το NGS).
Επίσης η μέθοδος μας έδωσε την δυνατότητα να ανατρέξουμε στο αρχείο μας και να εντοπίσουμε περισσότερα από 30 ύποπτα περιστατικά μεταξύ των θετικών δειγμάτων των προηγούμενων μηνών ώστε να εντοπίσουμε το χρονικό σημείο που το στέλεχος B1.1.7 εμφανίστηκε στην Κρήτη. Στην Αγγλία εντόπισαν τη μετάλλαξη από τον Σεπτέμβριο αν και εκτιμώ πως πρέπει να είχε ξεκινήσει από το καλοκαίρι. Η αναζήτηση μεταλλαγμένων στελεχών στην εμβληματική δράση του ΕΟΔΥ βάση των οδηγιών του ECDC γίνεται δειγματοληπτικά μεταξύ των θετικών δειγμάτων μιας περιφέρειας.
Τα δείγματα της Κρήτης, όμως, ήταν ήδη προεπιλεγμένα μεταξύ των άλλων θετικών για την ύποπτη μεταλλαγή και έτσι ταυτοποιήθηκαν με τις πρώτες προσπάθειες. Όσο η εμβληματική δράση του ΕΟΔΥ θα προχωράει πιστεύω ότι θα εντοπίσει το στέλεχος B.1.1.7 σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Αντίστοιχες μεθοδολογίες προεπιλογής των θετικών δειγμάτων αναπτύσσονται πλέον τόσο σε Αθήνα (ΚΕΔΥ) όσο και σε Θεσσαλονίκη γεγονός που θα βοηθήσει σημαντικά στην αποτελεσματικότητα ανίχνευσης του μεταλλαγμένου στελέχους σε όλη τη χώρα».
«Μετά το Σεπτέμβριο θα εμβολιαστεί το 70% του πληθυσμού»
Ο Αλέξανδρος Ζαφειρόπουλος τόνισε πως η κατάσταση είναι το ίδιο σοβαρή με την περίοδο που ξέσπασε η πανδημία και θα πρέπει να τηρηθούν με αυστηρότητα, συνέπεια, ατομική και συλλογική ευθύνη τα όποια μέτρα λάβει η κυβέρνηση και εξήγησε τους λόγους:
«Λόγω της μεγαλύτερης μεταδοτικότητας θα δούμε από τη μία μέρα στην άλλη τεράστια αύξηση των κρουσμάτων. Μετά τα Χριστούγεννα υπήρξε σταδιακή χαλάρωση μέτρων, οι πολίτες πιστεύουν πως βρισκόμαστε στο τέλος της πανδημίας και πως ο εμβολιασμός είναι προ των πυλών.
Πράγματι με τον εμβολιασμό θα νικήσουμε την πανδημία. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος. Όμως, πρέπει να λάβουμε υπ΄όψη μας τα προβλήματα που υπάρχουν στην παραγωγή και διάθεση των εμβολίων.
Θεωρώ μεγάλη επιτυχία αν καταφέρουμε μέχρι το Σεπτέμβρη να φτάσουμε στο ελάχιστο όριο εμβολιασμού του 70% που έχει τεθεί για την συλλογική ανοσία του πληθυσμού. Οπότε μέχρι τότε θα πρέπει να πορευτούμε με μεγάλη προσοχή με όπλο μας τα προστατευτικά μέτρα, μεγάλο αριθμό διαγνωστικών τεστ και ετοιμότητα να επιβάλλουμε ισχυρά περιοριστικά μέτρα τοπικά όπου εμφανίζονται εξάρσεις».
