Παγκόσμια Ημέρα ΧΑΠ 2021. Υγιείς Πνεύμονες: Tώρα είναι πιο σημαντικό!

«Παγκόσμια Ημέρα ΧΑΠ. Ποτέ δεν ήταν τόσο σημαντική» γιατί «η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια παραμένει κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως και  η πανδημία του κορονοϊού επιβάλει ακόμα περισσότερο να προσέξουμε την υγεία των πνευμόνων μας. Υγιείς Πνεύμονες: Τώρα είναι πιο σημαντικό!» είναι το μήνυμα της ενημερωτικής εκστρατείας της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (Ε.Π.Ε).

Η εκστρατεία της ΕΠΕ θα «ταξιδέψει» ψηφιακά μέσω των social media, με ένα animation spot, με στόχο να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό για τη σημασία της διακοπής του καπνίσματος, (κύρια αιτία εμφάνισης ΧΑΠ) αλλά και της πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης καθώς οι μισοί από τους πάσχοντες από ΧΑΠ δεν το γνωρίζουν και η νόσος μπορεί να ελεγχθεί πλήρως με την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Χαιρετισμό στη συνέντευξη τύπου απηύθυνε η κα Μίνα Γκάγκα , Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας ,τονίζοντας μεταξύ άλλων τη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης για την αντιμετώπιση της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ).

O Πρόεδρος της Ε.Π.Ε Στέλιος Λουκίδης, Καθηγητής Πνευμονολογίας, ΕΚΠΑ αναφερόμενος στη σημασία του εμβολιασμού για τους ασθενείς με ΧΑΠ και της τήρησης των μέτρων προστασίας τόνισε: «κατά τον τελευταίο 1,5 χρόνο της πανδημίας παρατηρήσαμε μειωμένη χρήση των υπηρεσιών υγείας από ασθενείς με ΧΑΠ, χαμηλό αριθμό παροξύνσεων και μικρή επίπτωση σε μόλυνση από COVID. Τα παραπάνω άπτονται του υψηλού ποσοστού εμβολιασμού, της τήρησης των μέτρων ατομικής προστασίας και της συμμετοχής των Πνευμονολόγων στην εξωνοσοκομειακή διαχείριση».

Ο Αντιπρόεδρος της Ε.Π.Ε Νίκος Τζανάκης, Καθηγητής Πνευμονολογίας, (Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης) επισημαίνει τους κινδύνους νόσησης με COVID-19 των ασθενών με ΧΑΠ: «Η νόσηση COVID-19 ασθενών με ΧΑΠ συνεπάγετε 4,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο νοσηλείας, 1,5 φορά αυξημένο κίνδυνο διασωλήνωσης και 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο απώλειας της ζωής».

Η Συντονίστρια της Ομάδας ΧΑΠ της Ε.Π.Ε, Ανδριάννα Παπαϊωάννου, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Επιμελήτρια A΄, Β’ Παν. Πνευμονολογικής Κλινικής (Νοσοκομείο «Αττικόν») αναφέρει για τη ΧΑΠ: «εκτιμάται ότι η νόσος ευθύνεται παγκοσμίως για περισσότερα από 29 εκατομμύρια χρόνια ζωής σε συνθήκες αναπηρίας. Ωστόσο είναι μια νόσος που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί. Φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές θεραπείες, βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, στη μείωση των παροξύνσεων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών».

Ο Συντονιστής Ομάδας ΧΑΠ της Ε.Π.Ε, Γεώργιος Χειλάς, Πνευμονολόγος – Επιμελητής Α’ ΕΣΥ, 5η Πνευμονολογική Κλινική Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η ΣΩΤΗΡΙΑ», επισημαίνει τις επιπτώσεις της ΧΑΠ στην υγεία αλλά και για το εθνικό σύστημα υγείας: «η ΧΑΠ αποτελεί μία σύγχρονη συνεχιζόμενη πανδημία που οφείλεται στο κάπνισμα και οδηγεί στο θάνατο 3.000.000 ασθενείς παγκοσμίως κάθε έτος. Η νόσος εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει σε χρεοκοπία ακόμη και τα πιο εύρωστα και οργανωμένα συστήματα υγείας. Η «συμβολή» της ΧΑΠ στις δαπάνες υγείας για τα αναπνευστικά

νοσήματα στην Ευρώπη ανέρχεται στο 56% και το ετήσιο κόστος αγγίζει τα 39 δις ευρώ».

O κ. Κωνσταντίνος Τούτουζας, Καθηγητής Καρδιολογίας, Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας κατά την ομιλία του σχετικά με τη ΧΑΠ σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα τόνισε: «η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και τα Καρδιαγγειακά Νοσήματα έχουν κοινούς παράγοντες κινδύνου, παρόμοιους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς και παρεμφερή κλινική συμπτωματολογία. Η διαχείριση των συγκεκριμένων ασθενών απαιτεί ολιστική αντιμετώπιση και προσεκτική αξιολόγηση της κλινικής εικόνας».

Την ενημερωτική εκστρατεία της Ε.Π.Ε για τη ΧΑΠ υποστηρίζουν οι εταιρείες: Μenarini Hellas, ΑstraZeneca,  Boehringer Ingelheim, Chiesi και ΕLPEN.

Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)

Η ΧΑΠ είναι η 3η αιτία θανάτου από το 2012, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και ευθύνεται κάθε χρόνο για περισσότερους από τρία εκατομμύρια θανάτους στον πλανήτη μας (5,6% των θανάτων παγκοσμίως).

Ο αριθμός των θανάτων από τη ΧΑΠ, αναμένεται να αυξηθεί δραματικά τις επόμενες δεκαετίες και θα οδηγήσει 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους να νοσήσουν και περίπου σε 7 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Περισσότεροι από τους μισούς πάσχοντες από ΧΑΠ δεν το γνωρίζουν (η νόσος υποδιαγιγνώσκεται). Εκτιμάται ότι η ΧΑΠ ευθύνεται παγκοσμίως για περισσότερα από 29 εκατομμύρια χρόνια ζωής σε συνθήκες αναπηρίας. Το συνολικό κόστος σε φάρμακα, νοσηλείες και για την όλη αντιμετώπιση της νόσου είναι τεράστιο. Η «συμβολή» της ΧΑΠ στις δαπάνες υγείας για τα αναπνευστικά νοσήματα στην Ευρώπη ανέρχεται στο 56% και το ετήσιο κόστος αγγίζει τα 39 δις ευρώ. Περισσότεροι από το 36% των ασθενών με

ΧΑΠ αναφέρουν ότι η πάθησή τούς αναγκάζει να απέχουν από την εργασία, περιορίζει την ικανότητά τους για εργασία ή τους ανάγκασε να πάρουν άδεια από την εργασία τους το περασμένο έτος. Το 45% των ασθενών με ΧΑΠ και ηλικία <65 ετών ανέφεραν απώλεια εργασίας το περασμένο έτος.

Η νόσος μπορεί να ελεγχθεί πλήρως γιατί το βασικό της αίτιο που είναι το κάπνισμα μπορεί να αποφευχθεί ή να διακοπεί. Η ΧΑΠ θεωρείται σήμερα θεραπεύσιμη με τη χρήση θεραπευτικών μεθόδων που βελτιώνουν την αναπνευστική λειτουργία και επιβραδύνουν ή ανακόπτουν την εξέλιξη της νόσου. Η θεραπεία της ΧΑΠ είναι φαρμακευτική (εισπνεόμενα φάρμακα, φάρμακα διακοπής καπνίσματος, αντιγριπικό και αντιπνευμονιοκοκκικό εμβόλιο, εμβόλιο έναντι του κοκκύτη) αλλά και μη φαρμακευτική (φυσική άσκηση ή πνευμονική αποκατάσταση δηλαδή πρόγραμμα εκπαίδευσης ασθενών, φυσιοθεραπείας, άσκησης, διατροφικής παρέμβασης και ψυχολογικής υποστήριξης, η οξυγονοθεραπεία, ο μη επεμβατικός μηχανικός αερισμός και η χειρουργική αντιμετώπιση).

Η φαρμακευτική και μη φαρμακευτική θεραπεία της ΧΑΠ έχει παρουσιάσει μέσα από πρόσφατες μεγάλες πολυεθνικές κλινικές μελέτες χιλιάδων ασθενών σπουδαία αποτελέσματα όσον αφορά στην ανακούφιση από τα συμπτώματα, την αύξηση της ικανότητας των ασθενών για σωματική δραστηριότητα, την επιβράδυνση της επιδείνωσης της αναπνευστικής λειτουργίας, τη βελτίωση της ψυχικής κατάστασής τους, την αποφυγή των λοιμώξεων-παροξύνσεων-νοσηλειών, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την ελάττωση της θνησιμότητας. Απαραίτητο στοιχείο της σωστής και αποτελεσματικής θεραπείας είναι και η τακτική παρακολούθηση των ασθενών από τον κατάλληλο γιατρό που είναι ο Πνευμονολόγος.

Δεδομένα από την χώρα μας

Το 2004 καταγράφηκε ότι 9 ενήλικες καπνιστές στους 100 στη χώρα μας πάσχουν από τη νόσο (8.4%), δηλαδή περίπου 700.000 Έλληνες νοσούσαν. Νεότερα δεδομένα του 2015 δείχνουν ότι το ποσοστό της ΧΑΠ ανέβηκε στο 10.6% στον αντίστοιχο πληθυσμό.
Το 56% των ασθενών δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν.

Οι μισοί πάσχοντες συνεχίζουν να καπνίζουν.

Οι άνδρες πάσχουν 2,5 φορές συχνότερα από τις γυναίκες (11,6% έναντι 4,8%) και ο ανδρικός αγροτικός πληθυσμός καπνίζει 2 φορές περισσότερα τσιγάρα από ότι ο αστικός,
Η ΧΑΠ οδηγεί από μόνη στης σε απώλεια τουλάχιστον του 50% της ποιότητας ζωής.
Ο μέσος αριθμός ημερών απουσίας από την εργασία κατ’ έτος, λόγω της ΧΑΠ ανέρχεται σε 16,9. Το έμμεσο κόστος ανά ασθενή (κόστος απώλειας παραγωγικότητας) ανέρχεται στα € 1,398.3.

Το άμεσο κόστος ανέρχεται στα € 2.809,ενώ το άμεσο μη ιατρικό (χρόνος ασθενών, χρόνος φροντιστών) στα € 1.374 ανά έτος.

Το ετήσιο συνολικό οικονομικό φορτίο της ΧΑΠ ανά ασθενή ανέρχεται στα € 5.582.
Με βάση την εκτίμηση ότι οι διαγνωσμένοι ασθενείς με ΧΑΠ σήμερα στην Ελλάδα ανέρχονται περίπου στους 250.000, η συνολική επιβάρυνση της νόσου για το σύστημα υγείας και τα Ασφαλιστικά Ταμεία (άμεσο ιατρικό κόστος) ανέρχεται στα € 702 εκατ. κατ’ έτος, ενώ το φορτίο για την κοινωνία συνολικά ανέρχεται στα € 1,4 δισ.
Παροξύνσεις της νόσου

Μια ιδιαίτερα δυσμενής παράμετρος της νόσου είναι οι παροξύνσεις, δηλαδή οι παροδικές ή θανατηφόρες καταστάσεις επιδείνωσης της νόσου που σε ένα ποσοστό στις πιο προχωρημένες καταστάσεις οδηγούν σε εισαγωγή στο Νοσοκομείο. Οι πιο σοβαρές δε περιπτώσεις νοσηλεύονται στις μονάδες εντατικής θεραπείας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα καταγραφής των παροξύνσεων της ΧΑΠ της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ERS COPD Αudit Project) το 30% των ασθενών που νοσηλεύονται με παρόξυνση ΧΑΠ, επανεισάγονται εντός τριμήνου ενώ το 7% που θα νοσηλευτεί με παρόξυνση θα πεθάνει εντός 90 ημερών από την εισαγωγή του. Οι παροξύνσεις (εκτός των αυξημένων αναγκών σε νοσηλευτική φροντίδα που προκαλούν), αναγνωρίζεται σαν τον παράγοντα με την υψηλότερη επίπτωση στο οικονομικό φορτίο της νόσου καθώς αντιπροσωπεύει το 45% του συνολικού κόστους της νόσου.

Πως αντιμετωπίζεται ο ασθενής που έχει ΧΑΠ και παράλληλα νοσεί με COVID-19

Η αντιμετώπιση του ασθενούς με ΧΑΠ, ο οποίος θα νοσήσει από COVID-19 δεν διαφέρει από την αντιμετώπιση των υπολοίπων ασθενών που θα νοσήσουν από COVID-19. Η αντιμετώπιση κάθε φορά έχει να κάνει με τη βαρύτητα της λοίμωξης COVID-19, και είναι υποστηρικτική θεραπεία και σε περίπτωση που ο ασθενής χρειαστεί νοσηλεία εφαρμογή των ισχυόντων θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Το πρόβλημα με τους ασθενείς με ΧΑΠ είναι ωστόσο ότι είναι ασθενείς κατά κανόνα προχωρημένης ηλικίας, με συνοσηρότητες και με ήδη περιορισμένες αναπνευστικές εφεδρείες με αποτέλεσμα να βιώνουν βαρύτερα συμπτώματα και να απαιτούν πολύ ευκολότερα υψηλά μείγματα οξυγόνου ή/και μηχανική υποστήριξη της αναπνοής. Επιπλέον εκτός των συμπτωμάτων της COVID-19 ο ιατρός θα κληθεί να αντιμετωπίσει και μια πιθανή επιδείνωση των συμπτωμάτων της ΧΑΠ (παρόξυνση) η οποία και από μόνη της είναι επιβαρυντική για τον ασθενή και θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του.

Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία προτείνει:

Καθολικός εμβολιασμός των ασθενών με ΧΑΠ έναντι του SARS-CoV-2, του ιού της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου..
Οι καπνιστές πάνω από τα 35 έτη με ένα έστω από τα συμπτώματα βήχα, απόχρεμψη ή δύσπνοια να επισκεφθεί τον γιατρό του, να υποβληθεί σε σπιρομέτρηση και προφανώς να διακόψει το κάπνισμα.
Η διάγνωση και η σταδιοποίηση της νόσου πρέπει να ακολουθεί αυστηρά πρότυπα με απαραίτητη την πνευμονολογική εκτίμηση αρχικώς και εν συνεχεία τουλάχιστον την ανά εξάμηνο εξέταση από τον Πνευμονολόγο.