Παυλάκης: Η θεαματική ανάπτυξη της γενετικής φέρνει νέες θεραπείες στην αντιμετώπιση του καρκίνου

Νέα στοχευμένα φάρμακα, βασισμένα στη γνώση των γενετικών σφαλμάτων που οδηγούν σε καρκίνο, καταδεικνύουν την εκρηκτική ανάπτυξη της τεχνολογίας, που δίνει στους επιστήμονες καινούργια εργαλεία, για την αντιμετώπιση του.
Σε λίγο όλοι οι όγκοι θα αναλύονται γενετικά και θα κατατάσσονται με βάση τις γενετικές βλάβες και όχι τη μορφολογία τους ή το όργανο στο οποίο εμφανίζονται, δηλώνει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο ΑΠΕ -ΜΠΕ, με αφορμή την αυριανή παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, ο προϊστάμενος του Τμήματος Ανθρωπίνων Ρετροϊών στο Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών για τον Καρκίνο στις ΗΠΑ, δρ. Γιώργος Παυλάκης.

Οι προβλέψεις για την επόμενη 20ετία δεν είναι πάντως ευοίωνες, αφού σύμφωνα με τον διεθνώς αναγνωρισμένο Έλληνα ερευνητή, έως το 2040 οι διαγνώσεις καρκίνου προβλέπεται να αυξηθούν κατά 63% και οι θάνατοι κατά 71% παγκόσμια, λόγω αύξησης πληθυσμού και μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής. Σήμερα όπως λέει η πιθανότητα που έχει κάποιος να διαγνωστεί με καρκίνο κατά τη διάρκεια της ζωής του είναι 20% και να πεθάνει από την ασθένεια είναι 10%.

Εύχομαι ότι θα βρούμε και θα εφαρμόσουμε νέες τεχνολογίες με τέτοια δύναμη και ταχύτητα, ώστε οι προβλέψεις αυτές να μην γίνουν πραγματικότητα. Για να συμβεί αυτό εκτός από νέες τεχνολογίες για διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία, πρέπει να κάνουμε και τη δίκαιη κατανομή τους σε όλο τον πληθυσμό».

Όσον αφορά την επίδραση της πανδημίας σε ασθενείς και έρευνα απαντά ότι παρά τα προβλήματα στα νοσοκομεία, οι αναγκαίες θεραπείες συνεχίζονται περίπου κανονικά. «Ωστόσο οι ερευνητικές προσπάθειες και ιδιαίτερα οι κλινικές δοκιμές για νέα φάρμακα, έχουν καθυστερήσει».

Ακολουθεί αναλυτικά το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο Δρ. Γιώργος Παυλάκης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη δημοσιογράφο Τάνια Η. Μαντουβάλου

Ερ: Ποιες είναι οι πιο πολλά υποσχόμενες θεραπείες για τον καρκίνο αυτή τη στιγμή;

Απ: Ο καρκίνος είναι ένα σύνολο γενετικών νόσων και αυτή η διαπίστωση μαζί με την τεράστια ανάπτυξη της γενετικής έφερε μεγάλη πρόοδο και θα φέρει ακόμη μεγαλύτερη αν η ειρήνη και η παγκόσμια ευημερία συνεχίσουν στον πλανήτη μας. Οι νεότερες εξελίξεις σχετίζονται με την εφαρμογή της ανοσοθεραπείας, δηλαδή μιας θεραπευτικής ειδικότητας που χρησιμοποιεί το ανοσολογικό μας σύστημα για να πολεμήσει διάφορες μορφές καρκίνου. Η πιο διαδεδομένη και εύκολη ανοσοθεραπεία είναι μέσω της χρησιμοποίησης μονοκλωνικών αντισωμάτων, αλλά και άλλων βιολογικών μορίων. Ένας τομέας που αναπτύσσεται στο εργαστήριο μου. Ένα παρακλάδι της ανοσοθεραπείας, είναι οι κυτταρικές θεραπείες, δηλαδή θεραπείες που χρησιμοποιούν διάφορα κύτταρα του ανοσολογικού συστήματος σαν φάρμακα κατά του καρκίνου. Η πιο γνωστή τεχνολογία είναι τα CART κύτταρα, αλλά υπάρχουν και πολλές άλλες αναδυόμενες τεχνολογίες.

Αυτά είναι μόνο λίγα από τα πολλά που συμβαίνουν για τη θεραπεία του καρκίνου. Νέα στοχευμένα φάρμακα, βασισμένα στη γνώση των γενετικών σφαλμάτων που οδηγούν σε καρκίνο, βγαίνουν συνέχεια. Η συνεχής και εκρηκτική ανάπτυξη της τεχνολογίας, μας δίνει καινούργια εργαλεία κάθε χρόνο. Σε λίγο όλοι οι όγκοι θα αναλύονται γενετικά και θα κατατάσσονται με βάση τις γενετικές βλάβες και όχι τη μορφολογία τους ή το όργανο στο οποίο εμφανίζονται.

Ερ: Τι ρόλο παίζει το γενετικό προφίλ στην ανάπτυξη καρκίνου και πώς αυτό θα βοηθήσει τη στη θεραπευτική αντιμετώπιση;

Απ: Οι γενετικές βλάβες είναι η αιτία που ο καρκίνος δημιουργείται και αναπτύσσεται στο σώμα μας. Αυτές οι γενετικές βλάβες είναι τώρα καταλογογραφημένες σε μεγάλο βαθμό και επιτρέπουν ακριβή διάγνωση. Μελλοντικά οι περισσότερες θεραπείες καρκίνου θα βασίζονται στη γνώση της βλάβης για την καλύτερη αντιμετώπιση.

Ερ: Γιατί μέχρι σήμερα ο καρκίνος εγκεφάλου, ήπατος και παγκρέατος θεωρούνται ακόμα δύσκολοι στην αντιμετώπιση, όταν σε άλλες μορφές έχουν γίνει τεράστια άλματα και κάποιες από αυτές σε ορισμένες περιπτώσεις λογίζονται χρόνιοι νόσοι;

Απ: Κάθε μορφή καρκίνου έχει τις ιδιομορφίες της, μερικοί είναι δύσκολο να διαγνωστούν γρήγορα, άλλοι είναι πολύ ανθεκτικοί στις θεραπείες μέχρι σήμερα. Πρέπει να γίνουν πολλά ακόμη για τη συνολική αντιμετώπιση. Οι μεταστατικοί καρκίνοι και αυτοί που διαγιγνώσκονται αργά, είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμοι. Χρειάζεται συντονισμός και χρηματοδότηση για καλύτερη πρόληψη, γρήγορη διάγνωση και πρόσβαση στη σωστή θεραπεία. Η ανάπτυξη της γνώσης και της τεχνολογίας δεν αρκεί, πρέπει να γίνεται και σωστή εφαρμογή που ξεκινάει από τον ασθενή και περνάει μέσα από καλύτερες κοινωνικές συνθήκες.

Ερ: Τι έχουμε να περιμένουμε τα επόμενα πέντε χρόνια;

Απ: Περιμένουμε ολοένα και περισσότερα εφαρμοσμένα φάρμακα και θεραπείες, αν υπάρχει χρηματοδότηση και αν οι ασθενείς συμμετέχουν στις κλινικές δοκιμές για νέες θεραπείες. Χωρίς τις κλινικές δοκιμές και χωρίς τη συμμετοχή των ασθενών δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος. Αυτό το είδαμε και πρόσφατα με το παράδειγμα των νέων εμβολίων για τον κορονοϊό που βγήκαν πολύ γρήγορα, χάρη στη συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών σε κλινικές μελέτες εμβολίων.

Ερ: Εκτός από τις παράπλευρες απώλειες σε σχέση με πρόληψη και θεραπεία, πόσο πίσω έχει πάει η πανδημία την έρευνα στον καρκίνο και τι κόστος έχει αυτό για την επιστήμη, αλλά και για τους ασθενείς;

Απ: Δυστυχώς, η πανδημία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την θεραπεία καρκινοπαθών, αν και τα τελευταία δεδομένα που γνωρίζω λένε ότι γενικά, παρά τα προβλήματα στα νοσοκομεία, οι αναγκαίες θεραπείες συνεχίζονται περίπου κανονικά. Ωστόσο οι ερευνητικές προσπάθειες και ιδιαίτερα οι κλινικές δοκιμές για νέα φάρμακα, έχουν καθυστερήσει, γιατί το νοσηλευτικό σύστημα επικεντρώνεται και σωστά στις πιο επείγουσες λειτουργίες. Ελπίζω ότι το τέλος της κατάστασης ανάγκης που επέβαλλε η πανδημία, να επιτρέψει να γυρίσουμε σε μία κανονικότητα σύντομα μέσα στους επόμενους μήνες. Πολλά θα εξαρτηθούν από τη διανομή και χρήση των εμβολίων και από την πειθαρχία της κοινωνίας.

Ερ: Τι εύχεστε για την φετινή παγκόσμια ημέρα κατά του Καρκίνου ;

Απ: Τα επόμενα 20 χρόνια οι διαγνώσεις καρκίνου προβλέπεται να αυξηθούν κατά 63% (2018-2040) και οι θάνατοι κατά ~71%, παγκόσμια. Αυτό οφείλεται στην αύξηση του πληθυσμού και στο μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, γιατί όσο περισσότερο ζούμε, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε να πάθουμε καρκίνο. Οι προσπάθειες που κάνουμε για πρόληψη και θεραπεία κατεβάζουν τους θανάτους. Σήμερα η πιθανότητα που έχει κάποιος να διαγνωστεί με καρκίνο κατά η διάρκεια της ζωής του είναι 20% και να πεθάνει από καρκίνο είναι 10%. Αν η πρόληψη και η θεραπεία κατεβάσουν αυτά τα ποσοστά πολύ γρήγορα, τότε δεν θα δούμε αύξηση των θανάτων που οφείλεται στο μεγαλύτερο και πιο γηρασμένο πληθυσμό, καθώς επίσης και σε άλλους παράγοντες όπως τα πολλά χημικά στο περιβάλλον, το κάπνισμα, τους καρκινογόνους ιούς κλπ.

Εύχομαι λοιπόν για την φετινή παγκόσμια μέρα κατά του Καρκίνου ότι θα βρούμε και θα εφαρμόσουμε νέες τεχνολογίες με τέτοια δύναμη και ταχύτητα, ώστε οι προβλέψεις που μόλις ανέφερα να μην γίνουν πραγματικότητα. Για να συμβεί αυτό εκτός από νέες τεχνολογίες για διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία, πρέπει να κάνουμε και τη δίκαιη κατανομή τους σε όλο τον πληθυσμό, αλλιώτικα δεν θα μπορέσουμε να το κατορθώσουμε.