Με βασική ομιλήτρια την υφυπουργό Υγείας Ζωή Ράπτη, πραγματοποιήθηκε στο Λύκειο Φιλοθέης υπό την αιγίδα του δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού, το 1ο Connect.Learn.Act Event της μη κερδοσκοπικής εταιρείας Wellbeingr με θέμα: «Η ψυχική υγεία και ευεξία ως πηγή ζωής στη σύγχρονη εποχή».
Η Wellbeingr προωθεί το wellbeing στην Ελλάδα ως πηγή ζωής, με στοχευμένες, ποιοτικές και βιωματικές δράσεις αλλαγής νοοτροπίας, που αφορούν στην ψυχική, σωματική και κοινωνική ευεξία. Η ευεξία προτείνεται ως τρόπος ζωής που συμβάλλει στην αντιμετώπιση των σύγχρονων ασθενειών και την ανάπτυξη του ανθρώπου και της κοινωνίας.
Ο δήμαρχος Δημήτρης Γαλάνης προλόγισε την εκδήλωση και στη συνέχεια η κ. Ράπτη ανέλυσε τη στρατηγική της κυβέρνησης πάνω σε αυτόν τον τομέα, αλλά και τη σημασία που δίνει η διεθνής κοινότητα. Ανέφερε μεταξύ άλλων το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την ψυχική υγεία με ορίζοντα δεκαετίας, την ανάγκη ανάπτυξης των υπαρχουσών δομών, αλλά και δημιουργίας νέων, την αύξηση του προϋπολογισμού για την ψυχική υγεία κατά 62%, μίλησε για τον σχεδιασμό των Κέντρων Ημέρας με έμφαση σε ειδικά ζητήματα, για τη νομοθέτηση καινοτόμων κέντρων μέσα στην κοινότητα, τις μονάδες έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση, για τα ειδικά Κέντρα για παιδιά, καθώς και για τη δημιουργία ψηφιακών ιατρείων λόγω της πανδημίας.
«Βρισκόμαστε εδώ γιατί η ενίσχυση της ψυχικής μας υγείας, η καλλιέργεια και η ανάδειξη των υγιεινών πλευρών του εαυτού μας, είναι η μόνη οδός, η οποία θα μας οδηγήσει να ζήσουμε καλύτερα. Η ψυχική υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ολιστική υγεία, αλλά και την ευημερία του ατόμου και της κοινωνίας στο σύνολό της», είπε αρχικά και στη συνέχεια ανέπτυξε τις διάφορες παραμέτρους, αρχίζοντας από την πανδημία:
«Αυτά τα δύο χρόνια της πανδημίας μας υπενθύμισαν ότι η ψυχική υγεία αποτελεί ένα πολύτιμο, αλλά και ταυτόχρονα εύθραυστο αγαθό και ζήσαμε όλοι την αλλαγή της καθημερινότητάς μας, την έζησαν όλες οι πληθυσμιακές ομάδες. Οι νέοι, οι οποίοι αποκόπηκαν από τη δια ζώσης εκπαίδευση και από τις κοινωνικές τους συναναστροφές, με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία. Οι υπερήλικες συμπολίτες μας, οι οποίοι βίωσαν τον φόβο του θανάτου, αλλά και τη στεναχώρια της απομόνωσης. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της Υγείας, οι οποίοι ζουν καθημερινά ένα εξουθενωτικό πρόγραμμα, αλλά και οι εργαζόμενοι στους υπόλοιπους τομείς, οι οποίοι αναγκάστηκαν να ζήσουν για πολύ χρόνο στο σπίτι, να εκτελέσουν την εργασία τους από το σπίτι, με ό,τι σημαίνει αυτό, αλλά και οι γυναίκες, οι οποίες χρειάστηκαν να δουλέψουν πολύ περισσότερο τους ρόλους τους και παράλληλα, σύμφωνα με όλες τις μελέτες είναι αυτές που υπέστησαν την ιδιαίτερη ψυχική επιβάρυνση της υγείας τους, πέρα των ανδρών.
Οι έρευνες λοιπόν έδειξαν ότι αυξήθηκαν τα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης σε ποσοστά της τάξης του 25%, ιδιαίτερα στα παιδιά, αυξήθηκαν και τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, καθώς και οι εξαρτητικές συμπεριφορές, κυρίως των παιδιών, όχι μόνο από το διαδίκτυο αλλά και αλλού.
Η υγειονομική κρίση όμως πρέπει να γίνει μία αφορμή για να θέσουμε γερά θεμέλια για το μέλλον, ούτως ώστε να έχουμε μία επόμενη ημέρα πιο φωτεινή για όλους μας. Σε αυτό λοιπόν βοηθάει η καλλιέργεια της ψυχικής μας υγείας και της ευεξίας. Να μπορούμε να σκεφτόμαστε, να μπορούμε να βιώνουμε συγκινήσεις, να μπορούμε να αλληλοεπιδρούμε και να μπορούμε να απολαμβάνουμε τη ζωή. Όταν είμαστε ψυχικά καλά, συνειδητοποιούμε τις ικανότητές μας, ότι μπορούμε να εργαστούμε παραγωγικά, αλλά και να απολαύσουμε τον ελεύθερο χρόνο μας, όπως επίσης και να συνεισφέρουμε ενεργά, ο καθένας στην κοινότητά μας. Η ψυχική ευεξία λοιπόν, είναι συνώνυμο της ισορροπίας ψυχικής και σωματικής υγείας».
Στη συνέχεια, η κ. Ράπτη αναφέρθηκε στις δράσεις του υπουργείου τονίζοντας: «Κύριο μέλημά μας και στο υπουργείο Υγείας, ήταν και είναι η προαγωγή και η αποκατάσταση της ψυχικής υγείας και γι’ αυτό τον λόγο δουλεύουμε καθημερινά. Σε αυτό φυσικά βοήθησε από την έναρξη της πανδημίας η δημιουργία ενός ειδικού χαρτοφυλακίου από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τόσο για την ψυχική υγεία, όσο και για τις εξαρτήσεις, ενός χαρτοφυλακίου που ακριβώς δημιουργήθηκε για την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας του γενικού πληθυσμού, αλλά και των ευάλωτων ομάδων. Αυτού του χαρτοφυλακίου έχω εγώ την τιμή να προΐσταμαι σήμερα και δουλεύουμε καθημερινά στο υπουργείο για να βελτιώσουμε τις συνθήκες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας στους πολίτες.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η ψυχική υγεία έχει τεθεί ως ένας από τους τέσσερις πυλώνες της πολιτικής του για την περίοδο 2020-2025. Και σ’ αυτό έρχεται ο ΠΟΥ αρωγός στο υπουργείο, ακριβώς γιατί, πέρα του ότι θέτει την ψυχική υγεία ως μια προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις, σε συνεργασία μαζί του μπορέσαμε να προχωρήσουμε σε αξιολόγηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ούτως ώστε να μπορέσουμε να συστήσουμε μία Εθνική Επιτροπή με ειδικούς επιστήμονες, η οποία θα εκπονήσει και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την ψυχική υγεία, που θα έχει ορίζοντα δεκαετίας.
Όμως εκείνο το οποίο κάνουμε στο υπουργείο καθημερινά, είναι να συνεργαζόμαστε και με τον ιδιωτικό τομέα, ούτως ώστε να αναπτύξουμε συγκεκριμένες δράσεις. Γιατί αυτό που διαπιστώσαμε, ήταν η ανάγκη ανάπτυξης των υπαρχουσών δομών, αλλά και η ανάγκη δημιουργίας νέων δομών. Αυτό που κάναμε ήταν το πρώτο, ότι αυξήσαμε τον προϋπολογισμό για την ψυχική υγεία κατά 62%. Αυτό η Βουλή το ψήφισε κι έτσι έχουμε μια καλύτερη δυνατότητα χρηματοδότησης των δράσεών μας. Στη συνέχεια προβήκαμε σε επιτελικό σχεδιασμό εκείνων των Κέντρων Ημέρας, τα οποία απαιτούνται, των οικοτροφείων και των ξενώνων, αλλά και των κινητών μονάδων για παιδιά και εφήβους, για ηλικιωμένους και φυσικά για τον γενικό πληθυσμό, δίνοντας έμφαση και σε ειδικά ζητήματα, όπως αυτό του αυτισμού, στις διαταραχές πρόσληψης τροφής, ανορεξία και πολυφαγία, στο εργασιακό burnout, στην ενδοοικογενειακή βία, αλλά και στην κακοποίηση.
Για πρώτη φορά στη χώρα νομοθετήσαμε καινοτόμα κέντρα μέσα στην κοινότητα, τις μονάδες έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε 3.500 παιδιά τον χρόνο διαγιγνώσκονται με ψυχικά προβλήματα και γι’ αυτό ήταν απαραίτητο να δημιουργηθούν αυτά τα Κέντρα. Το πρώτο θα λειτουργήσει το 2022 μέσα στην κοινότητα, προκειμένου να γίνεται έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση για την αντιμετώπιση της νόσου».
«Πέραν αυτών – συνέχισε η υφυπουργός – διαπιστώσαμε ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, εκείνοι οι οποίοι βίωσαν με τον πιο βαρύ και δύσκολο τρόπο τις συνέπειες αυτής της πανδημίας, ήταν οι φοιτητές μας. Γι’ αυτό τον λόγο ψηφίσαμε στη Βουλή και δημιουργούμε για το 2022 στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής ένα Κέντρο Ημέρας, ένα κέντρο συμβουλευτικής για τους φοιτητές, οι οποίοι χρειάζονται υποστήριξη.
Τι έδειξε η πανδημία; Η πανδημία έδειξε ότι υπήρξε διατάραξη της λειτουργίας των συστημάτων ψυχικής υγείας παγκοσμίως. Αναγκαστικά υπήρξε απομάκρυνση από τις δια ζώσης παροχής υπηρεσιών υγείας και εκείνο το οποίο κατέστησε σαφές, ήταν ότι έπρεπε να προχωρήσουμε στη δημιουργία δικτύων τηλεψυχιατρικής, οπωσδήποτε στις απομακρυσμένες περιοχές, στις περιοχές, τόσο της ακριτικές, όσο και τις ορεινές. Γι’ αυτό τον λόγο, ένα από τα πρώτα ψηφιακά ιατρεία που δημιουργήσαμε, το κάναμε στο εμβληματικό Καστελόριζο, ακριβώς για να δώσουμε και συμβολικά την ανάγκη σύνδεσης όλων των περιοχών της χώρας με το κεντρικό σύστημα παροχής υπηρεσιών Υγείας, μέσω του ψηφιακού ιατρείου που δημιουργήσαμε. Στον σχεδιασμό μας βρίσκεται μια σειρά άλλων μικρών νησιών, αλλά και ορεινές περιοχές και απομακρυσμένες, όπως είναι τα χωριά του Έβρου.
Επίσης, η πανδημία μας έδειξε την ανάγκη συλλογής αξιόπιστων έγκυρων στοιχείων εγκαίρως, γιατί τα αξιόπιστα στοιχεία είναι αυτά που δίνουν τη δυνατότητα να σχεδιάσεις και να αναπτύξεις τις στρατηγικές σου εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο. Και αυτό που διαπιστώσαμε, είναι ότι οι υπηρεσίες οι λιγότερο ανεπτυγμένες στη χώρα μας, είναι αυτές που αφορούν παιδιά. Υπάρχουν ελάχιστες κλίνες σε όλη τη χώρα παιδοψυχιατρικές, αλλά και λίγα κέντρα ψυχικής υγείας για παιδιά. ‘Αρα εκείνο το οποίο έπρεπε και κάναμε άμεσα, ήταν κατ’ αρχήν να δημιουργήσουμε έναν ψηφιακό χάρτη υπηρεσιών, και αυτός ο ψηφιακός χάρτης είναι αυτός που θα μας δείξει ποιες είναι οι δομές πιο κοντά σ’ εμάς, αλλά παράλληλα θα βοηθήσει τον πολίτη να μπορέσει πολύ γρήγορα να βρει κάτι ειδικό που αφορά στα παιδιά. Δεν σταθήκαμε όμως μόνο σ’ αυτό. Δημιουργούμε Κέντρα Ημέρας για τα παιδιά σε όλη τη χώρα, τα οποία θα αναπτύξουμε μέσα στο 2022.
Επίσης, η πανδημία μας έδειξε την ανάγκη δημιουργίας ενός ολοκληρωμένου δικτύου υπηρεσιών Υγείας σε συνεργασία με τις αυτοδιοικητικές Αρχές. Καμία κεντρική πολιτική δεν μπορεί να χαραχτεί αποτελεσματικά, αν δεν έχεις συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, ούτως ώστε μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών του δήμου, να μπορέσουν να βρεθούν εκείνοι οι άνθρωποι που χρειάζονται βοήθεια και να καταγραφούν για να τους παρασχεθεί. Το είδαμε αυτό με αφορμή δυστυχώς τις φυσικές καταστροφές. Τόσο στις πυρκαγιές στην Εύβοια και στη συνέχεια στις πλημμύρες, όσο και στον σεισμό στο Αρκαλοχώρι της Κρήτης, διαπιστώνεις ότι η συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν το πρώτο και καίριο βήμα που βοήθησε, οι κινητές μονάδες τις οποίες στείλαμε για να υποστηρίξουν αποτελεσματικά τους πολίτες. Εκεί διαπιστώσαμε την ανάγκη ενίσχυσης αυτών των μονάδων με ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχιάτρους, τις οποίες τις ενισχύσαμε περεταίρω, πάντοτε σε σχέση με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, τα Κέντρα Υγείας των δήμων.
Η πανδημία μας έδειξε και ότι πρέπει να προλαμβάνουμε, παρά να καταστέλλουμε ή να θεραπεύουμε. Γι’ αυτό τον λόγο εκσυγχρονίσαμε τα Κέντρα Πρόληψης, τα οποία λειτουργούν σε συνεργασία του υπουργείου Υγείας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, 75 σε όλη τη χώρα, υπογράφοντας μια προγραμματική σύμβαση μαζί τους για 86 εκατομμύρια για την επόμενη επταετία. Χωρίς χρηματοδότηση και χωρίς χρηματοδοτικά εργαλεία δεν γίνεται κάτι, οπότε τα χρηματοδοτικά μας εργαλεία είναι το ΕΣΠΑ, η νέα προγραμματική περίοδος, όπως επίσης και το Ταμείο Ανάκαμψης, στα οποία έχουμε υποβάλει κοστολογημένες προτάσεις άνω των 300 εκατομμυρίων και ευελπιστούμε τα επόμενα χρόνια να μπορέσουν αυτά να απορροφηθούν σε ουσιαστικές δράσεις για την ψυχική υγεία.
Επίσης, η πανδημία έδειξε ότι είναι απαραίτητη η συνεργασία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, αλλά φυσικά και η συνεργασία με διεθνείς φορείς, όπως είναι ο ΠΟΥ, η UNICEF, αλλά και με άλλα υπουργεία με τα οποία έχουμε συνάψει συνεργασίες. Αυτό το οποίο είδαμε και με αφορμή τη συνεργασία που είχαμε με τον ΠΟΥ, ήταν η ανάγκη να βάλουμε στο επίκεντρο την ψυχική υγεία και για τον λόγο αυτό το πρώτο συνέδριο που πραγματοποιήσαμε μέσα στην πανδημία, ήταν με τον ΠΟΥ, όπου 53 χώρες παρακολούθησαν και συνυπέγραψαν τη Διακήρυξη των Αθηνών – ένα κείμενο που αποτελεί κι ένα σημείο αναφοράς για τον ΠΟΥ, με το οποίο τα 53 αυτά κράτη διατρανώνουν την πεποίθηση ότι πρέπει να εντάξουμε την ψυχική υγεία, ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι των πολιτικών μας μέσα στο κράτος».
Αμέσως μετά η υφυπουργός πρόσθεσε: «Τέλος, να πω ότι, όπως είπε ο πρωθυπουργός, πρέπει η πανδημία να αποτελέσει μια αφορμή για να χτίσουμε πάνω στην κρίση ένα νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας, το οποίο θα κρατήσει την καλή παρακαταθήκη του παρελθόντος, αλλά θα βελτιώσει τις αδυναμίες του και θα μπορέσει να προχωρήσει μπροστά την παροχή υπηρεσιών υγείας. Είναι επίτευγμα, κι αυτό ήταν στις προγραμματικές μας δηλώσεις, ότι μπορούμε να συνεργαζόμαστε με τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό δεν είναι κάτι που ήταν προφανές τα προηγούμενα χρόνια. Είναι επίτευγμα όμως ότι μπορούμε να συνεργαζόμαστε και απέδειξε η αντιμετώπιση της πανδημίας, ότι σε αγαστή συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε και την κρίση του κορωνοϊού, αλλά και στα ζητήματα ψυχικής υγείας οι ιδιωτικοί φορείς – κι ένας ιδιωτικός φορέας για παράδειγμα είναι μια αστική μη κερδοσκοπική όπως η Wellbeing – μπορεί να δώσει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για την παροχή αυτών των υπηρεσιών υγείας στους πολίτες».
Καταλήγοντας, η κα Ράπτη τόνισε πως «για μένα, πολύτιμο δίδαγμα μετά τα 16 έτη εμπειρίας μου στην Αυτοδιοίκηση, είναι ότι τίποτα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη σύναψη ισχυρών δεσμών μεταξύ των ανθρώπων. Και για μένα, η πιο σπουδαία επένδυση είναι ο άνθρωπος. Η υγεία, σωματική και ψυχική, η ευεξία και η ευημερία του καθενός, είναι αυτές που εγγυώνται ένα ελπιδοφόρο μέλλον για τη χώρα μας. Και στο υπουργείο έχουμε ένα μότο. Ότι δεν θέλουμε να αφήσουμε κανέναν μόνο του, δεν θέλουμε να αφήσουμε κανέναν πίσω».
Απαντώντας σε ερωτήσεις η κ. Ράπτη, τόνισε πως σχετικά με τα σχολεία και σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, γίνεται προσπάθεια με ψυχολόγους που έχουν προσληφθεί, να δοθεί μια κατάρτιση σχετικά με το τι μπορεί να διδάσκεται και με ποιόν τρόπο, να δίνονται συμβουλές στα παιδιά μ’ ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα. «Αυτό είναι κάτι καινοτόμο και φιλοδοξούμε το επόμενο διάστημα να μπορέσουμε σταδιακά να το υλοποιήσουμε. Ήδη έχει προσληφθεί ένας μεγάλος αριθμός ψυχολόγων για τα σχολεία, ενώ παράλληλα γίνονται ημερίδες για την ενημέρωση των γονέων», είπε η υφυπουργός.
Σχετικά με τα παιδιά με αυτισμό, ανέφερε πως έχει γίνει ένας σχεδιασμός ώστε να δημιουργηθούν Κέντρα Ημέρας σε όλη τη χώρα μέσα στο 2022 γι’ αυτές τις περιπτώσεις, τα οποία θα παρέχουν και ψυχολογική υποστήριξη στους γονείς ή τους φροντιστές των παιδιών. Είπε ακόμη, πως θα δημιουργηθούν κι άλλες δομές ψυχικής υγείας και τέλος, επανέλαβε πως ο βασικός στόχος είναι να μην κλείσουν τα σχολεία καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής περιόδου.
Μετά την υφυπουργό, μίλησε ο ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Παύλος Σακκάς, ο οποίος αναφέρθηκε εκτενώς στις σύγχρονες προκλήσεις, ποιες είναι αυτές και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν ανθρωποκεντρικά.
Μίλησαν ακόμη, ο αναπληρωτής καθηγητής Περιφερειακής Ανάλυσης και Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, Βασίλειος Τσέλιος, ο οποίος ανέλυσε το θέμα της ψυχικής υγείας σε σχέση με την κοινωνική ευημερία και την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και ο well-being coach & mentor, NLP Master coach Κωνσταντίνος Χαραντινιώτης, του οποίου η ομιλία είχε θέμα: «Μικρές αλλαγές-μεγάλες νίκες, πρακτικοί τρόποι ‘επι-βίωσης’ στην καθημερινότητα». Συντονιστής ήταν ο ηθοποιός Νίκος Ψαρράς.
