Οι καθηγητές της Κλινικής, Αλέξανδρος Ροδολάκης και Γιώργος Δασκαλάκης, η επίκουρη καθηγήτρια Μαριάννα Θεοδωρά και ο γιατρός Κωνσταντίνος Τασιάς σημειώνουν ότι το 82% των γυναικών ήταν ασυμπτωματικές, γεγονός που συμφωνεί με τα διεθνή δεδομένα, τα οποία αναφέρουν ότι τα 3/4 των εγκύων που μολύνονται από τον νέο κορονοϊό παραμένουν ασυμπτωματικές.
Από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι σήμερα στην Α′ Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική του ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα αντιμετωπίστηκαν 55 κυήσεις από γυναίκες θετικές στον κορoνοϊό SARS-CoV-2.
Οι καθηγητές της Κλινικής, Αλέξανδρος Ροδολάκης και Γιώργος Δασκαλάκης, η επίκουρη καθηγήτρια Μαριάννα Θεοδωρά και ο γιατρός Κωνσταντίνος Τασιάς σημειώνουν ότι το 82% των γυναικών ήταν ασυμπτωματικές, γεγονός που συμφωνεί με τα διεθνή δεδομένα, τα οποία αναφέρουν ότι τα 3/4 των εγκύων που μολύνονται από τον νέο κορονοϊό παραμένουν ασυμπτωματικές.
Οκτώ έγκυες (15%) είχαν ήπια συμπτωματολογία, ενώ δύο γυναίκες (3%) ανέπτυξαν σοβαρή ή πολύ σοβαρή συμπτωματολογία. Αυτές οι ασθενείς αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς σε συνεργασία με τη μονάδα COVID της Θεραπευτικής Κλινικής του ΕΚΠΑ και πλέον είναι σε σταθερά βελτιωμένη κατάσταση.
Μέχρι σήμερα έχουν γεννήσει οι 48 από τις 55 γυναίκες. Είκοσι γυναίκες γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό και 28 με καισαρική τομή. Η ένδειξη των καισαρικών ήταν κυρίως μαιευτικοί λόγοι, ενώ σε μία περίπτωση την καισαρική επέβαλε η ταχεία επιδείνωση της κατάστασης της μητέρας λόγω του κορονοϊού.
Τα νεογνά, εφόσον δεν παρουσιάζουν κάποιο σύμπτωμα, πηγαίνουν στον θάλαμο με τις μητέρες τους. Ενθαρρύνεται ο μητρικός θηλασμός με μέτρα ατομικής προστασίας. Όλα τα νεογνά, κατά τον πρώτο έλεγχο, βρέθηκαν αρνητικά στον ιό SARS-CoV-2 και δεν παρουσίασαν καμία παθολογία.
Επίσης, με λοίμωξη Covid-19 νοσηλεύτηκαν μία έγκυος με κύηση πρώτου τριμήνου, δύο με κύηση δευτέρου τριμήνου, τρεις με κύηση τρίτου τριμήνου και μία με εξωμήτριο κύηση και συντηρητική αντιμετώπιση.
Ομάδα υψηλού κινδύνου οι έγκυες για σοβαρή νόσηση
Στις 9 Μαρτίου 2021 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Nature» άρθρο σχετικά με τη λοίμωξη COVID-19 σε έγκυες γυναίκες. Τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί το τελευταίο έτος από ασθενείς με COVID-19 κατά τη διάρκεια της κύησης υποδεικνύουν αυξημένο κίνδυνο νοσηλείας και σοβαρής νόσησης συγκριτικά με γυναίκες ίδιας ηλικίας που δεν είναι έγκυες. Αυτά τα ποσοστά είναι ακόμη υψηλότερα σε εθνικές και φυλετικές μειονότητες. Είναι, άλλωστε, γνωστό πως οι αναπνευστικές εφεδρείες των εγκύων είναι περιορισμένες λόγω του κυήματος. Επιπλέον, εμφανίζουν μεγαλύτερη ευπάθεια στις αναπνευστικές λοιμώξεις (π.χ. γρίπη). Μετα-ανάλυση 77 μελετών ανέδειξε πως οι έγκυες αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου για τη σοβαρή νόσηση από τον νέο κορονοϊο. Η συγκεκριμένη ανάλυση περιέλαβε 11.400 γυναίκες με υποψία ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη COVID-19. Η πιθανότητα για εισαγωγή σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ήταν 62% υψηλότερη συγκριτικά με γυναίκες ίδιας ηλικίας και η ανάγκη για μηχανικό αερισμό 88% υψηλότερη.
Στις 24 Φεβρουαρίου 2021 δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Ultrasound in Obstetrics and Gynecology» ανάλυση από δεδομένα εγκύων με σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας που προκλήθηκαν από τον ιό SARS-CoV-2. Αυτή η ανάλυση ανέδειξε υψηλότερα ποσοστά πρόωρου τοκετού σε γυναίκες που νοσούν με τον ιό συγκριτικά με ιστορικά δεδομένα. Αναφορικά με τα ποσοστά νεογνικού θανάτου και θανάτου του κυήματος δεν φάνηκε να υπάρχουν σημαντικές διαφορές.
Τα νεογνά από θετικές μητέρες συνήθως είναι αρνητικά στον κορονοϊό
Το ενθαρρυντικό είναι πως τα νεογνά, συνήθως, δεν νοσούν και είναι αρνητικά στον κορονοϊό όταν γεννιούνται από θετικές μητέρες. Δείγματα από τον πλακούντα, τον ομφάλιο λώρο και το αίμα υποδεικνύουν πως ο ιός σπάνια διαπερνά τον μητροπλακουντιακό φραγμό. Υπάρχουν ελάχιστα δεδομένα πως ο ιός μπορεί να συμβάλλει στην πρόωρη γήρανση του πλακούντα προκαλώντας γέννηση νεογνών με χαμηλό βάρος. Προσπάθεια γίνεται, επίσης, να καταγραφεί η ακριβής επίπτωση της νόσου σε έγκυες γυναίκες στην κοινότητα, αλλά και να εντοπιστεί εάν σε κάποιο τρίμηνο της εγκυμοσύνης ή κατά την περίοδο της λοχείας η συχνότητα είναι υψηλότερη.
Εγκυμοσύνη και εμβολιασμός
Σχετικά με τον εμβολιασμό, οι έγκυες γυναίκες δεν περιλήφθηκαν στις αρχικές κλινικές δοκιμές, όμως από τον Ιανουάριο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει σε έγκυες γυναίκες υψηλού ρίσκου να εμβολιάζονται κατόπιν συνεννόησης με τον γιατρό τους με τα mRNA εμβόλια της Moderna και της Pfizer/BioNTech.
Τα νεότερα δεδομένα για τη νόσο COVID-19 στα νεογνά
Το νεότερο θύμα της λοίμωξη COVID-19 στη χώρα μας είναι ένα βρέφος μόλις 37 ημερών και σύμφωνα με τους επιστήμονες, αν και είναι γνωστό ότι η νόσος COVID-19 είναι ηπιότερη στα παιδιά, σπάνια έχουμε τέτοια περιστατικά που μας θυμίζουν ότι κανείς δεν είναι αλώβητος.
Τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα για τη νόσο covid-19 στα νεογνά συνοψίζουν οι καθηγήτριες της Γ′ Παιδιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ, Βάνα Παπαευαγγέλου και Δέσποινα Μπριάνα.
Στα νεογνά συνήθως η λοίμωξη μεταδίδεται όπως και στον υπόλοιπο πληθυσμό, δηλαδή μέσω σταγονιδίων από άτομα του περιβάλλοντος που έχουν μολυνθεί, ενώ η ενδομήτρια μετάδοση είναι εξαιρετικά σπάνια. Συνηθέστερα πρόκειται για ενδοοικογενειακή διασπορά και πιο συχνά από τη μητέρα, αφού αυτή είναι πιο κοντά στο νεογνό και το φροντίζει. Σπανιότερα έχει αναφερθεί μετάδοση τόσο από το περιβάλλον του μαιευτηρίου όσο και άλλα μέλη της οικογένειας (πατέρας, αδέλφια, παππούδες, γιαγιάδες) που μπορεί να μεταδώσουν τη λοίμωξη στο ευάλωτο νεογνό.
Η νόσος COVID-19 στα νεογνά ποικίλλει σημαντικά, από ασυμπτωματική φορεία έως κρίσιμη νόσο. Σύμφωνα με τα βιβλιογραφικά δεδομένα τα νεογνά πιο συχνά σε σύγκριση με τα βρέφη ηλικίας μεγαλύτερης του ενός μηνός εμφανίζουν σοβαρή λοίμωξη (12% έναντι 2%) ενώ έως και σε 20% των νεογνών μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματικά. Μεταξύ συμπτωματικών νεογνών, η πιο συχνή κλινική εκδήλωση είναι η αναπνευστική δυσχέρεια (40%), ενώ περιγράφονται ακόμα πυρετός (32%) και δυσχέρεια στη σίτιση/γαστρεντερικά συμπτώματα (24%). Ευτυχώς η θνητότητα των νεογνών είναι εξαιρετικά χαμηλή. Η έκβαση της λοίμωξης COVID-19 στη νεογνική ηλικία είναι γενικά καλή, όμως τα νεογνά είναι πιο ευάλωτα σε σύγκριση με τα μεγαλύτερα βρέφη και παιδιά και γι′ αυτό χρήζουν στενής παρακολούθησης, τονίζουν οι δύο καθηγήτριες του ΕΚΠΑ.
Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα έχουν μολυνθεί πολλά νεογνά, μέσω ενδοοικογενειακής διασποράς της λοίμωξης. Τα παιδιά αυτά συνηθέστερα νοσηλεύονται λόγω της αγωνίας όλων για την έκβαση της λοίμωξης. Σπάνια έχουν χρειαστεί υποστήριξη με χορήγηση οξυγόνου και συμπτωματική αγωγή, ενώ ελάχιστα είναι τα νεογνά στα οποία χρειάστηκε η χορήγηση ειδικής αντιικής αγωγής με ρεμντεσιβίρη.
Αναφορικά με την κάθετη μετάδοση από την έγκυο μητέρα στο έμβρυο τα μέχρι δεδομένα εκτιμούν ότι η μετάδοση είναι εξαιρετικά σπάνια. Πρόσφατα ο ΠΟΥ εκτίμησε ότι το ποσοστό των νεογνών που είναι SARS-CoV-2 θετικά στις 24 πρώτες ώρες ζωής είναι 1.9%. Δεν έχουν ακόμα διευκρινιστεί ποιοι είναι οι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα ενδομήτριας μετάδοσης του ιού από τη μητέρα στο έμβρυο. Πρόσφατη μετα-ανάλυση των βιβλιογραφικών δεδομένων εκτίμησε ότι η κάθετη μετάδοση από τη μητέρα στο νεογνό δεν ξεπερνά το 3% των κυήσεων. Συνεπώς, οι έγκυες θα πρέπει να προσέχουν, κυρίως για την δική τους υγεία, αλλά να μην αγωνιούν.
Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί, αλλά και οι επιστημονικές εταιρείες των παιδιάτρων και νεογνολόγων, ομόφωνα υποστηρίζουν τον θηλασμό των νεογνών που γεννιούνται από μητέρες με προηγηθείσα κατά την κύηση ή ακόμα και περιγεννητική λοίμωξη COVID-19. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι λεχωίδες με οξεία COVID-19 να εκπαιδευτούν για τους κανόνες πιστής τήρησης των μέτρων ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) και υγιεινής των χεριών ώστε να προφυλάξουν το νεογνό από πιθανή μετάδοση της λοίμωξης μέσω των εκπνεόμενων σταγονιδίων. Τα οφέλη από τον μητρικό θηλασμό και την επαφή δέρμα με δέρμα (skin-to-skin contact) υπερτερούν έναντι του ενδεχόμενου χαμηλού κινδύνου μετάδοσης του ιού από τη μητέρα στο νεογνό. Για το λόγο αυτό προτείνεται η μη απομάκρυνση του νεογνού από τη μητέρα κατά τη διάρκεια παραμονής στο μαιευτήριο, εφόσον η γενική κατάσταση της μητέρας το επιτρέπει. Συνιστάται η παραμονή στο ίδιο δωμάτιο (rooming-in) με την κατά το δυνατό τήρηση απόστασης 2 μέτρων και χρήση ΜΑΠ κατά την περιποίηση και το θηλασμό του νεογνού. Ακόμα αν μια λεχωϊδα διαγνωστεί αργότερα με οξεία λοίμωξη δεν υπάρχουν ενδείξεις διακοπής του θηλασμού ή απομάκρυνσης νεογνού από τη μητέρα αλλά θα πρέπει να εκπαιδευτεί και να υποστηριχθεί η μητέρα στην αυστηρή τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας και υγιεινής των χεριών ώστε να προφυλάξει το νεογνό της.
Στο ΠΓΝ ΑΤΤΙΚΟΝ μέχρι σήμερα έχουν γεννηθεί περισσότερα από 45 νεογνά από μητέρες με επιβεβαιωμένη οξεία λοίμωξη από SARS-Cov-2. Μόνο σε μία περίπτωση διαγνώστηκε κάθετη (ενδομήτρια) μετάδοση, ενώ σε 5 νεογνά διαπιστώθηκε οριζόντια ενδοοικογενειακή μετάδοση. Όλα τα νεογνά είχαν καλή κλινική έκβαση.
