Χρήση κορτικοστεροειδών στην COVID-19 – Τι ισχύει

Στην αρχική φάση της πανδημίας της COVID-19, τα δεδομένα σχετικά με την χρήση των κορτικοστεροειδών όπως η υδροκορτιζόνη και η δεξαμεθαζόνη τα οποία έχουν αντιφλεγμονώδη, αντι-ινωτική και αγγειοσυσπαστική δράση, ήταν ασαφή και συγκεχυμένα. Κάποια πρώιμα δεδομένα από την Κίνα έδειξαν ένα πιθανό όφελος με ελάττωση της θνησιμότητας σε COVID-19, αλλά υπήρχαν ανησυχίες σχετικά με την ανοσοκαταστολή που μπορεί να προκαλούσαν.

Σήμερα όμως μετά από μεγάλες τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες και μια μετα-ανάλυση, τα κορτικοστεροειδή θεωρούνται η μοναδική θεραπεία, η οποία έχει δείξει σημαντικό όφελος τόσο όσον αφορά στην ελάττωση της θνησιμότητας, όσο και στην ελάττωση της πιθανότητας διασωλήνωσης σε ασθενείς με μέτριας βαρύτητας ή σοβαρή COVID-19.

Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η χορήγηση τους σαν μέρος της θεραπείας του Προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος εμφάνισε μέτριας βαρύτητας COVID-19. Οι καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευστάθιος Καστρίτης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ), συνοψίζουν τα μέχρι τώρα δεδομένα.

Στις 16 Ιουνίου 2020, ανακοινώθηκαν τα πρώτα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης RECOVERY, που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Κατόπιν στις 17 Ιουλίου δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα στο ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine. Σε αυτή τη μεγάλη κλινική δοκιμή συμμετείχαν 6.425 ασθενείς (2.104 τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν δεξαμεθαζόνη και 4.321 να λάβουν την συνήθη αγωγή) και η θεραπεία με δεξαμεθαζόνη (6 mg την ημέρα για 10 ημέρες) μείωσε τη θνησιμότητα κατά το ένα τρίτο περίπου σε διασωληνωμένους ασθενείς (σε 29.3% έναντι 41.4%) και κατά το ένα πέμπτο σε ασθενείς που είχαν ανάγκη για συμπληρωματικό οξυγόνο (σε 23.3% έναντι 26.2%). Ωστόσο, δεν υπήρχε σημαντικό όφελος μεταξύ των ασθενών που δεν χρειάζονταν οξυγόνο ή δεν ήταν διασωληνωμένοι.

Ομάδα εργασίας του ΠΟΥ συγκέντρωσε δεδομένα από 7 κλινικές μελέτες από συνολικά 1.703 ασθενείς (678 είχαν τυχαιοποιηθεί σε κορτικοστεροειδή και 1.025 στη συνήθη περίθαλψη ή εικονικό φάρμακο). Η μετα-ανάλυση έδειξε ότι πράγματι η θνησιμότητα ήταν χαμηλότερη σε ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν κορτιζόνη (δεξαμεθαζόνη ή υδροκορτιζόνη), ελαττώνοντας τον σχετικό κίνδυνο κατά περίπου 34%. Οι καθηγητές του ΕΚΠΑ αναφέρουν ότι τα κορτικοστεροειδή φαίνεται να ωφελούν ασθενείς με σοβαρή COVID-19, είτε είναι διασωλημωμένοι, είτε χρειάζονται συμπληρωματικό οξυγόνο χωρίς να είναι διασωληνωμένοι. Προσθέτουν ότι αν και το ακριβές χρονικό σημείο στην πορεία της νόσου όπου πρέπει να γίνεται η έναρξη των κορτικοστεροειδών σε ένα μεμονωμένο ασθενή παραμένει ασαφές, σήμερα, χορηγούνται σε ασθενείς που χρειάζονται συμπληρωματικό οξυγόνο είτε με απλή μάσκα είτε είναι διασωληνωμένοι.